Trong thời kỳ chuyển đổi số, ngành nghề mới liên tục xuất hiện, các ngành nghề truyền thống mất đi, làm thế nào để hướng nghiệp cho thanh niên chọn đúng ngành nghề, giảm thiểu tối đa lựa chọn sai, gây lãng phí nguồn lực xã hội và tỷ lệ không có công việc cho sinh viên sau khi ra trường.

 

Tọa đàm trực tuyến Hướng nghiệp trong thời kỳ chuyển đổi số - Ảnh: ĐBND

Đây là vấn đề đã được đặt ra trong tọa đàm trực tuyến Hướng nghiệp trong thời kỳ chuyển đổi số do báo Đại Biểu Nhân Dân tổ chức sáng 24-4, với sự tham gia của đại diện Vụ Giáo dục đại học (Bộ GD-ĐT), Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng Quốc hội, các trường đại học, trường phổ thông.

Bà Nguyễn Thị Mai Hoa, ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng Quốc hội, cho biết thời kỳ chuyển đổi số đang tác động đến mọi ngành nghề trong xã hội khiến các trường đại học, trường phổ thông phải thay đổi cách thức đào tạo, năng động hơn trong việc tư vấn, hướng nghiệp cho học sinh, đảm bảo việc làm sinh viên sau khi ra trường....

"Bản thân người lao động trong thời chuyển đổi số cần nắm được tiêu chí của nguồn nhân lực số là: người lao động phải thích ứng được với môi trường biến động, có kỹ năng số, có kỷ luật lao động, đạo đức nghề nghiệp, có sự sáng tạo, khát vọng cống hiến, chăm chỉ tham gia các công việc part time để có thêm kinh nghiệm tranh bỡ ngỡ khi vào việc làm chính thức", bà Mai Hoa nói.

Chính bởi vậy, ngoài việc chỉ chăm chăm vào học, phụ huynh và học sinh cần nắm bắt thông tin về nhu cầu của xã hội, ngành nghề nào thịnh hành, cung cấp cơ hội việc làm sinh viên tốt; cơ sở đào tạo nào phù hợp với năng lực, sở thích của học sinh để từ đó đưa ra lựa chọn phù hợp nhất.

Trong một xã hội học tập như hiện nay, theo vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học Nguyễn Thu Thủy, người học cần nhận thức được "mỗi giây phút tri thức nhân lên rất nhiều, học tập là nhiệm vụ suốt đời, người lao động cần trang bị khả năng tự học, không được ngại học lên cao".

Tuy nhiên có một vấn đề mà xã hội Việt Nam làm chưa tốt, đó là việc hướng nghiệp cho thanh niên, dẫn đến tỉ lệ việc làm sinh viên tại Việt Nam ra trường  sinh viên chọn trái ngành rất lớn, đây cũng là điều ngành giáo dục cần khắc phục. Dẫu vậy, các chuyên gia khuyên phụ huynh không nên quá lo lắng khi con cái của họ "nhảy việc".

"Hiện nay quy chế đào tạo cho phép đào tạo song bằng, liên thông ngang, liên thông dọc, giúp người học có thể linh hoạt chuyển đổi nghề nghiệp. Thậm chí nếu lựa chọn sai ngành nghề vẫn có thể chọn lại. Chúng ta đang xây dựng xã hội học tập, học tập là việc cần làm suốt đời nên việc chuyển đổi nghề nghiệp cũng là bình thường", vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học Nguyễn Thu Thủy chia sẻ.

PGS.TS Nguyễn Phú Khánh, hiệu phó Trường ĐH Phenikaa, cho biết những nhóm ngành "hot" đang chịu sự tác động của biến đổi số gồm: Nhóm công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo, an ninh mạng; Nhóm tự động hóa; Nhóm xây dựng, vật liệu thông minh, công trình; Nhóm công nghệ sinh học, khoa học môi trường; Nhóm tài chính, quản trị kinh doanh, du lịch; Nhóm sức khỏe. Đồng thời cũng khuyến khích trong quá trình học tập nên tìm kiếm những việc làm thêm cho sinh viên để trau dồi thêm kinh nghiệm chuyên môn.

Trước khi chọn ngành phù hợp, theo PGS.TS Nguyễn Phú Khánh, người học cần tìm hiểu kỹ đề án tuyển sinh của các trường, tìm hiểu về ngành mình yêu thích trước khi chọn trường. Ngoài ra người học ngày nay cần trang bị tiếng Anh tốt để thích ứng với thời kỳ chuyển đổi số.

PGS.TS Nguyễn Phú Khánh cho biết việc tư vấn hướng nghiệp nên được thực hiện sớm hơn, thay vì bước vào cấp ba mới làm. Từ khi các em 10 tuổi trở đi, cha mẹ, nhà trường phổ thông cần cung cấp thông tin, cơ hội cho các em trải nghiệm ngành nghề, để các em sớm biết được thiên hướng, khả năng của mình.